1. Aile Hukukunun Tanımı ve Kapsamı
Aile hukuku, Türk Medeni Kanunu’nun ikinci kitabında (m.118-494) düzenlenmiş olup, aile bireyleri arasındaki kişisel ve malvarlığına ilişkin ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır. Aile hukuku; evlilik, nişanlanma, boşanma, velayet, nafaka, soybağı, evlat edinme ve mal rejimleri gibi konuları kapsar.
2. Aile Hukukunun Temel İlkeleri
-
Eşitlik İlkesi: Kadın ve erkek, evlilik birliğinde eşit hak ve sorumluluklara sahiptir.
-
Aile Birliğinin Korunması: Devlet, aileyi ve çocukları korumakla yükümlüdür.
-
Çocuğun Üstün Yararı: Her türlü işlem ve kararda çocuğun yararı esas alınır.
-
Evliliğin Resmî Nikâhla Kurulması: Evlilik, yalnızca yetkili memur önünde yapılır.
-
Aile İçi Şiddetin Önlenmesi: 6284 sayılı kanun ile aile içi şiddete karşı koruma tedbirleri düzenlenmiştir.
3. Aile Hukukunun Başlıca Konuları
a) Nişanlanma
Tarafların evlenme niyetiyle verdikleri karşılıklı sözleşmedir. Bozulması hâlinde, hediyelerin iadesi ve maddi-manevi tazminat gündeme gelebilir.
b) Evlilik
Evlilik, resmî memur önünde iki farklı cinsin özgür iradeleriyle kurduğu hukuki bağdır.
Evlilikle birlikte:
-
Eşler arasında evlilik birliği ve dayanışma yükümlülüğü doğar.
-
Eşler, birlikte yaşama, sadakat ve yardımlaşma borcu altına girerler.
c) Boşanma
Boşanma, mahkeme kararıyla evlilik birliğinin sona ermesidir.
Boşanma sebepleri ikiye ayrılır:
-
Özel Boşanma Sebepleri: Zina, hayata kast, terk, akıl hastalığı vb.
-
Genel Boşanma Sebebi: Evlilik birliğinin temelinden sarsılması (m.166).
Boşanma davası sonucunda; velayet, nafaka, tazminat, soyadı, mal paylaşımı gibi konular da karara bağlanır.
d) Mal Rejimleri
Evlilikte malların yönetimi, paylaşımı ve gelirlerin düzeni “mal rejimi” ile belirlenir. Türk hukukunda yasal mal rejimi, “edinilmiş mallara katılma rejimi”dir. Taraflar sözleşmeyle farklı bir rejim (mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı, mal ortaklığı) seçebilir.
e) Soybağı
Çocuğun anne ve babasıyla olan hukuki bağıdır.
-
Evlilik içi çocuklar otomatik olarak baba soyadını alır.
-
Evlilik dışı çocuklar için babalık tanıması veya babalık davası gerekir.
f) Velayet ve Nafaka
-
Velayet: Çocuğun bakım, eğitim ve temsil hakkıdır. Boşanmada genellikle çocuğun yararına olan ebeveyne verilir.
-
Nafaka Türleri:
-
Tedbir nafakası
-
İştirak nafakası
-
Yoksulluk nafakası
-
Yardım nafakası
-
g) Evlat Edinme
Bir çocuğun, başka bir kişi tarafından yasal olarak kendi çocuğuymuş gibi kabul edilmesidir. Mahkeme kararıyla gerçekleşir ve soybağı kurulmuş olur.
4. Aile Mahkemeleri
Aile hukuku uyuşmazlıklarına, özel yetkili Aile Mahkemeleri bakar. Bu mahkemelerde görevli hâkimlerin aile hukuku alanında uzmanlaşmış olmaları gerekir. Boşanma, velayet, nafaka, mal paylaşımı, evlat edinme ve soybağına ilişkin davalar bu mahkemelerde görülür.
5. Koruyucu Tedbirler ve 6284 Sayılı Kanun
Aile bireylerini şiddet veya tehditten korumak amacıyla çıkarılan 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Kanunu, şu tedbirleri içerir:
-
Şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılması,
-
Mağdurun adresinin gizlenmesi,
-
Geçici nafaka verilmesi,
-
Koruma kararlarının kollukça derhal uygulanması.