1. Genel Tanım
Ticaret Hukuku, ticari hayatın düzenlenmesini sağlayan, tacirlerin faaliyetlerini, ticari işletmeleri, ticari defterleri, ticari davaları, şirketleri ve kıymetli evrakı konu alan özel hukuk dalıdır. Türk Ticaret Kanunu (TTK) bu alanın temel mevzuatıdır ve ticari ilişkilerde güven, dürüstlük ve öngörülebilirliği sağlamak amacı taşır.
2. Ticaret Hukukunun Kapsamı
Ticaret hukuku beş temel alt dala ayrılır:
-
Ticari İşletme Hukuku:
Ticari işletmenin tanımı, unsurları, devri, rehni ve tacirin sorumlulukları bu bölümde düzenlenir. Tacir, bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kişidir. -
Şirketler Hukuku:
Ticaret şirketlerinin kuruluşu, işleyişi, birleşmesi, bölünmesi ve tasfiyesi bu kapsamda incelenir. Başlıca şirket türleri şunlardır:-
Kollektif Şirket
-
Komandit Şirket
-
Anonim Şirket (A.Ş.)
-
Limited Şirket (Ltd. Şti.)
-
Kooperatif Şirket
-
-
Kıymetli Evrak Hukuku:
Poliçe, bono (emre muharrer senet) ve çek gibi kambiyo senetlerinin düzenlenmesi, devri, ibrazı ve ödenmemesi durumunda doğan haklar bu alana girer. -
Deniz Ticareti Hukuku:
Gemilerin sicili, bayrağı, donatımı, navlun sözleşmeleri, taşıma, çarter ve deniz kazalarına ilişkin düzenlemeleri içerir. -
Sigorta Hukuku:
Sigorta sözleşmesinin kurulması, sigorta ettirenin yükümlülükleri, rizikonun gerçekleşmesi ve tazminatın ödenmesiyle ilgili hükümleri kapsar.
3. Ticari İş ve Ticari Hüküm Kavramları
-
Ticari İş: Bir ticari işletmeyi ilgilendiren her türlü işlemdir.
-
Ticari Hüküm: TTK ve ilgili mevzuatta ticari işler için öngörülen özel hükümlerdir. Kanunda hüküm bulunmadığı hâllerde Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
4. Tacir ve Ticari İşletme
-
Tacir: Ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kişi.
-
Ticari İşletme: Esnaf işletmesinden daha geniş ölçekte gelir sağlama amacı güden, bağımsız şekilde yürütülen faaliyet birimidir.
Tacirler, ticari defter tutmak, ticaret unvanı kullanmak, iflas hükümlerine tabi olmak gibi yükümlülüklere sahiptir.
5. Ticari Defterler ve Belgeler
Tacirler, yevmiye defteri, defter-i kebir, envanter defteri, mizan gibi defterleri tutmakla yükümlüdür. Bu defterler uyuşmazlık halinde delil niteliği taşır.
6. Haksız Rekabet ve Ticari Dürüstlük
Ticari hayatta dürüstlük ilkesi esastır. Rakipleri yanıltıcı, tüketiciyi aldatıcı veya dürüstlük kuralına aykırı davranışlar haksız rekabet oluşturur (TTK m. 54 vd.). Haksız rekabetin önlenmesi, zararın giderilmesi ve maddi-manevi tazminat talebi mümkündür.
7. Ticari Uyuşmazlıklar ve Ticaret Mahkemeleri
Ticari davalar, asliye ticaret mahkemelerinde görülür. Bu mahkemeler, tacirler arasındaki ticari işlerden doğan davalara ve TTK’da belirtilen özel davalara bakmakla görevlidir.
8. Milletlerarası Ticaret ve Tahkim
Uluslararası ticari ilişkilerde taraflar genellikle tahkim yolunu tercih ederler. Türkiye’de tahkim 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu ve TTK’da düzenlenmiştir.