1. Genel Tanım
Direnme kararı, bir davada Yargıtay’ın bozma kararına rağmen ilk derece veya bölge adliye mahkemesinin (istinaf mahkemesinin) önceki kararında ısrar etmesi durumunda verilen karardır. Türk hukukunda bu kurum, mahkemelerin bağımsızlığı ilkesinin bir uzantısı olarak, ilk derece veya istinaf mahkemesinin kendi kararının hukuka uygun olduğunu savunma hakkını tanır.
2. Dayanak ve Hukuki Nitelik
Direnme kararı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 373 ve devamı maddeleri ile Yargıtay Kanunu’nda düzenlenen temyiz süreci çerçevesinde değerlendirilir.
Mahkeme, Yargıtay’ın bozma kararına uymak zorunda değildir; ancak uymazsa, kararına “direnme kararı” denir. Bu karar, usulen ve şeklen yeni bir hüküm niteliğindedir.
3. Direnme Kararının Şartları
Bir mahkemenin direnme kararı verebilmesi için:
-
Önceki kararın Yargıtay tarafından bozulmuş olması gerekir.
-
Mahkeme, bozma kararına uyma veya direnme seçimlik hakkına sahiptir.
-
Mahkeme, direnme kararını gerekçeli şekilde verir ve neden bozma kararına katılmadığını açıkça belirtir.
-
Direnme kararı, aynı uyuşmazlık konusu ve aynı taraflar arasında olmalıdır.
4. Direnme Kararının İncelenmesi (Hukuki Yol)
Direnme kararı verilirse, dosya tekrar Yargıtay’a gönderilir.
Ancak bu kez dosya, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (HGK) tarafından incelenir.
Hukuk Genel Kurulu’nun görevi, ilk derece/bölge adliye mahkemesi ile ilgili dairenin görüş ayrılığını gidermektir.
Hukuk Genel Kurulu iki olasılıktan birini karara bağlar:
-
Direnme kararını onaylar → Mahkemenin önceki kararı kesinleşir.
-
Direnme kararını bozar → Mahkeme, bu kez bozma kararına uymak zorundadır.
5. Direnme Kararının Sonuçları
-
Direnme kararı verilmesi, uyuşmazlığın çözüm süresini uzatabilir.
-
Hukuk Genel Kurulu’nun vereceği karar kesindir; mahkeme artık buna uymakla yükümlüdür.
-
Direnme kararı üzerine verilen HGK kararı, içtihat birliği bakımından da önem taşır.
6. Direnme Kararı Verilemeyen Haller
Bazı durumlarda mahkeme direnme kararı veremez, örneğin:
-
Bozma kararı usule ilişkinse (örneğin, görev veya yetki yönünden), mahkeme buna uymak zorundadır.
-
Bozma kararından sonra taraflarca yeni bir delil ileri sürülmüşse, direnme kararı verilemez.
-
Yargıtay’ın bozma gerekçesi doğrultusunda yapılacak yeni yargılama başka bir olguyu ortaya çıkarıyorsa, mahkeme artık “direnemez”.
7. Özetle
Direnme kararı, mahkemelerin Yargıtay’ın bozma kararına rağmen kendi önceki kararında ısrar etmeleri durumunda verilen ve Hukuk Genel Kurulu tarafından incelenen bir karar türüdür.
Amaç, yargısal bağımsızlık ile hukuki istikrar arasında denge kurmaktır.
Son aşamada, Hukuk Genel Kurulu’nun kararı kesin olup, uyuşmazlık bu şekilde sonuçlanır.