Adlî Kontrol Nedir?
Adlî kontrol, tutuklama yerine uygulanan, şüpheli veya sanığın toplumdan tamamen ayrılmadan soruşturma ve kovuşturmanın sağlıklı yürütülmesini amaçlayan ceza muhakemesi tedbiridir.
Tutuklamaya göre daha hafiftir ve özgürlüğü kısmen sınırlar.
Adlî kontrol kapsamında kişi, bazı yükümlülüklere tabi tutulabilir. Örneğin:
-
Belirli günlerde karakola imza verme
-
Yurt dışına çıkış yasağı
-
Hâkim izni olmadan belirli yere gidememe
-
Alkol/uyuşturucu tedavisi veya denetimi
-
Elektronik kelepçe uygulaması
-
Belirli kişi veya mağdura yaklaşmama
Adlî Kontrolün Kaldırılması veya Değiştirilmesi
Adlî kontrol bir tutuklamaya alternatif olduğundan, her zaman kaldırılması veya hafifletilmesi talep edilebilir.
Bu talep, soruşturmanın hangi aşamada olduğuna göre yapılır.
1. Soruşturma Aşamasında
Talep Sulh Ceza Hakimliğine yapılır.
2. Kovuşturma (Dava) Aşamasında
Talep yargılamayı yapan mahkemeye yapılır (Asliye Ceza / Ağır Ceza vb.).
Kaldırılma Talebinde Dikkate Alınan Kriterler
Hâkim veya mahkeme şu hususları değerlendirir:
-
Kaçma şüphesinin ortadan kalkmış olması
-
Delillerin büyük ölçüde toplanmış olması
-
Şüpheli/sanığın yükümlülüklere uygun davranması
-
Kişisel – mesleki – ailevi zorunluluklar
-
Suçun niteliği, ceza miktarı ve dosya kapsamı
Özellikle imza yükümlülüğü ve yurt dışı çıkış yasağı gibi tedbirlerde, kişinin:
-
İş durumu
-
Sağlık durumu
-
Ailevi sorumlulukları
somut belgelerle açıklanırsa kaldırma ihtimali artar.
Talep Dilekçesinde Ne İleri Sürülür?
Genellikle dilekçede:
-
Adlî kontrolün artık gereksiz olduğu
-
Kaçma veya delil karartma şüphesinin bulunmadığı
-
Kişinin toplumsal yaşamına etkisi (iş kaybı, gelir düşüşü, aile mağduriyeti)
-
Tedbirlerin ölçüsüz kaldığı
-
Uygulamada artık amacını aşmış olduğu
belirtilir.
Adlî Kontrol Kararı Ne Zaman Kaldırılır?
Belirli bir süre şartı yoktur.
Ancak uygulamada:
-
Deliller toplandıktan sonra,
-
Bilirkişi raporu tamamlandıktan sonra,
-
Tanık ifadeleri alındıktan sonra
kaldırılma ihtimali artar.
Yargılama devam ederken de tamamen kaldırılabileceği gibi, daha hafif bir tedbirle de değiştirilebilir.
Kaldırma Talebi Reddedilirse?
Ret halinde:
-
Aynı hakimliğe / mahkemeye tekrar başvuru yapılabilir.
-
Yeni gelişme, değişen durum veya mağduriyetin artması yeni talebe dayanak yapılmalıdır.
Ayrıca üst mahkemeye itiraz imkânı da vardır.
Sonuç
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Tedbirin Amacı | Tutuklama yerine özgürlüğü sınırlı kısıtlama uygulanması |
| Nereden Kaldırılır? | Soruşturmada Sulh Ceza Hakimliği, kovuşturmada görevli mahkeme |
| Kaldırma Gerekçeleri | Kaçma şüphesi yokluğu, delillerin toplanmış olması, mağduriyet |
| Reddedilirse | Yeni gelişmelerle yeniden talep veya üst mahkemeye itiraz |