1. Giriş
Günümüzde WhatsApp ve benzeri anlık mesajlaşma uygulamaları, suçların işlenme ve gizlenme yöntemlerinde sıkça kullanılmaktadır. Tehdit, hakaret, dolandırıcılık, örgütlü suç faaliyetleri, çocuk istismarı gibi fiillerin büyük bölümü bu platformlar aracılığıyla işlenmektedir. Bu nedenle hem savunma hem de kovuşturma makamlarının dijital delillerin toplanması, korunması ve değerlendirilmesi noktasında özel hassasiyet göstermesi gerekir.
2. Mevcut Hukuki Çerçeve
-
Türk Ceza Kanunu iletişimin gizliliğini ihlal, hakaret, tehdit, şantaj, dolandırıcılık gibi suç tiplerini düzenler.
-
Ceza Muhakemesi Kanunu dijital delillere el koyma, kopyalama ve inceleme usullerini belirler.
-
İnternet mevzuatı (5651 sayılı Kanun) erişim sağlayıcıların ve içerik sağlayıcıların yükümlülüklerini ortaya koyar.
-
Kişisel verilerin korunması hukuku ise delil toplama sürecinde ölçülülük ve mahremiyet ilkeleri açısından yol göstericidir.
3. Etkili Mücadele Yöntemleri
-
Delilin korunması
-
Şüpheli mesaj veya medya içerikleri hızlıca ekran görüntüsü, cihaz yedeği veya adli bilişim imajı alınarak korunmalıdır.
-
Zincirleme sorumluluk (chain of custody) gözetilmeli, hash değerleri kaydedilmelidir.
-
-
Sunucu ve yedek verilerine erişim
-
WhatsApp mesaj içerikleri uçtan uca şifreli olduğu için doğrudan sunucudan alınamaz; ancak meta-veriler (kullanıcı bilgisi, IP kayıtları, zaman damgaları) ve bulut yedekleri (iCloud/Google Drive) resmi makamlar aracılığıyla temin edilebilir.
-
-
Uzman raporları
-
Adli bilişim uzmanları tarafından düzenlenen raporlarda kullanılan yöntem, araç, hash değerleri ve delilin bütünlüğü açıkça belirtilmelidir.
-
Eksik veya metodolojisi belirsiz raporlar delilin geçerliliğini zedeleyebilir.
-
-
Savunma stratejileri
-
Müdafi, usulsüz şekilde toplanmış veya mahkeme kararına dayanmayan delillere itiraz etmelidir.
-
Delillerin hukuka aykırı şekilde elde edilmesi hâlinde mahkeme önünde bunların değerlendirme dışı bırakılması talep edilebilir.
-
-
Kolluk ve platform iş birliği
-
Acil delil saklama talepleri, WhatsApp’ın kollukla iş birliği mekanizmaları üzerinden yapılabilir.
-
Taleplerin somut, sınırlı ve gerekçeli olması sürecin hızlanmasına yardımcı olur.
-
4. Hukuki Çözüm Önerileri
-
Delil koruma mekanizması: Acil koruma (preservation) kararlarının hızla alınabilmesi için CMK’da özel düzenleme yapılmalı.
-
Meta-veri erişimi: İçeriğin gizliliği korunurken, meta-veri erişimine ilişkin açık ve ölçülü yasal prosedür getirilmeli.
-
Ulusal adli bilişim merkezi: Dijital delillerin tek elden, standart yöntemlerle toplanıp analiz edileceği uzman bir merkez kurulmalı.
-
Platform yükümlülükleri: Yasal taleplere cevap süreleri, şeffaflık raporları ve yaptırım mekanizmaları netleştirilmeli.
5. Sonuç
WhatsApp üzerinden işlenen suçlarla etkin mücadele, yalnızca teknik araçlarla değil, aynı zamanda güçlü bir hukuki altyapı ve disiplinli uygulamalarla mümkündür. Avukatların ve yargı organlarının temel hedefi; delilin zamanında, hukuka uygun ve değişmez şekilde elde edilmesi olmalıdır. Bu yaklaşım hem sanık haklarını hem de mağdurun adalet beklentisini güvence altına alır.