Şikayet ve Suç Duyuruları

1. Şikayet Kavramı

• Tanım: Şikayet, kanunda açıkça şikayete bağlı kılınan suçlarda, mağdurun veya kanuni temsilcisinin failin cezalandırılmasını istemesi anlamına gelir.

• Şikayete Bağlı Suçlar: Basit yaralama, hakaret, konut dokunulmazlığının ihlali gibi suçlar şikayete bağlıdır. Bu tür suçlarda savcılık kendiliğinden soruşturma yapmaz; mağdurun şikayeti gerekir.

• Şikayet Süresi: Mağdur, fiili ve failini öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmalıdır. Süre geçirilirse kamu davası açılamaz.

• Şikayetin Geri Alınması: Şikayet hakkı, dava açılıncaya kadar geri alınabilir. Dava açıldıktan sonra da bazı suçlarda şikayetten vazgeçme mümkündür. Vazgeçme, davayı düşürür.

2. Suç Duyurusu Kavramı

• Tanım: Suç duyurusu, işlenmiş bir suçun yetkili makamlara (Cumhuriyet Savcılığı, kolluk kuvvetleri) bildirilmesidir. Suç duyurusu hem mağdur hem de üçüncü kişiler tarafından yapılabilir.

• Amaç: Kamu makamlarının olayı soruşturmasını, delil toplamasını ve kamu davası açılıp açılmayacağına karar vermesini sağlamaktır.

• Kapsam: Suç duyurusu yalnızca şikayete bağlı suçlarla sınırlı değildir; re’sen soruşturulan suçlar (örneğin hırsızlık, dolandırıcılık, adam öldürme) için de yapılabilir.

3. Başvuru Yolları

• Cumhuriyet Savcılığına Başvuru: En yaygın yol dilekçe ile veya sözlü olarak savcılığa başvurmaktır.

• Kolluk Kuvvetlerine Başvuru: Polis veya jandarmaya yapılan başvuru da suç duyurusu niteliğindedir ve tutanakla Cumhuriyet Savcılığına iletilir.

• CİMER veya Elektronik Yollar: CİMER üzerinden veya UYAP Vatandaş Portalı üzerinden elektronik ortamda suç duyurusu yapılabilir.

4. Şikayet ile Suç Duyurusu Arasındaki Farklar

• Şikayet: Sadece şikayete bağlı suçlarda geçerlidir ve mağdur tarafından yapılır.

• Suç Duyurusu: Herkes tarafından yapılabilir, hem şikayete bağlı hem de re’sen soruşturulan suçlar için geçerlidir.

• Sonuçları: Şikayet olmazsa bazı suçlarda dava açılamaz. Suç duyurusu ise kamu makamlarına bilgi vererek olası bir soruşturmanın başlamasını sağlar.

5. Delillerin Sunulması

Suç duyurusunda veya şikayette bulunan kişi, olayla ilgili elinde bulunan tüm delilleri (tanık isimleri, görüntü kayıtları, belgeler, raporlar, mesaj kayıtları vb.) sunmalıdır. Bu, soruşturmanın etkin yürütülmesini kolaylaştırır.

6. Savcının Yetkisi

Suç duyurusu veya şikayet üzerine savcı:

• Delil toplar, tanıkları dinler, bilirkişi incelemesi yaptırır.

• Suçun işlendiğine kanaat getirirse iddianame düzenler ve kamu davası açar.

• Delil yetersizliğinde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (takipsizlik) verebilir.

7. Hukuki Önemi

• Şikayet ve suç duyurusu, bireylerin adalete erişim yollarından biridir.

• Kamu düzeninin korunmasında önemli rol oynar.

• Özellikle hakaret, tehdit, dolandırıcılık, aile içi şiddet, hırsızlık gibi günlük hayatta sık rastlanan olaylarda mağdurlar için ilk başvuru yoludur.