1. Af Kavramı
Af, devletin cezalandırma yetkisinden vazgeçmesi veya cezayı hafifletmesi anlamına gelir. Türk Ceza Hukuku’nda Genel Af ve Özel Af olmak üzere iki türü vardır:
-
Genel Af: Suçu ve cezayı ortadan kaldırır. Sanık veya hükümlü, işlediği suçtan dolayı artık yargılanmaz veya aldığı ceza infaz edilmez.
-
Özel Af: Suçu ortadan kaldırmaz; yalnızca cezayı tamamen veya kısmen ortadan kaldırır, hafifletir veya infaz şeklini değiştirir.
Af kararları, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan kanunlarla düzenlenir ve kişisel başvuru yoluyla doğrudan af talep edilemez. Ancak çıkarılan af yasasından yararlanmak için ilgili infaz kurumuna veya mahkemeye başvuru yapılabilir.
2. Şartlı Tahliye (Koşullu Salıverilme)
Şartlı tahliye, hükümlünün cezasının belli bir kısmını cezaevinde çektikten sonra geri kalanını dışarıda, toplum içinde iyi halli olarak geçirmesine imkân tanıyan bir kurumdur.
-
Hükümlünün iyi halli olması gerekir (Cezaevi idaresinin gözlemleri ve disiplin durumu dikkate alınır).
-
Cezaevinde belirli bir süre geçirilmiş olmalıdır. Bu süre, suçun niteliğine göre değişir:
-
Genel kural: Ceza süresinin 2/3’ünün infaz edilmesi gerekir.
-
Ağır suçlarda (örneğin kasten öldürme, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, örgütlü suçlar): oran 3/4 olabilir.
-
Bazı suçlarda (örneğin terör suçları) şartlı tahliye imkânı daha sınırlıdır.
-
3. Başvuru Süreci
-
Af için bireysel başvuru yapılmaz; yasa çıktığında, hükümlü veya avukatı infaz savcılığına dilekçe verir.
-
Şartlı tahliye için hükümlü veya avukatı cezaevi idaresine dilekçe sunar. Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu, hükümlünün iyi halli olup olmadığını değerlendirir. Sonrasında infaz hâkimliği şartlı tahliyeye karar verir.
4. Şartlı Tahliye Sonrası Yükümlülükler
Tahliye edilen hükümlü, kalan cezasını toplum içinde geçirir.
-
Denetim süresi boyunca yeni bir suç işlerse veya yükümlülüklere aykırı davranırsa, şartlı tahliyesi geri alınabilir.
-
Denetimli serbestlik tedbirleri uygulanabilir (örneğin imza yükümlülüğü, eğitim programına katılma, belirli yerlere gitmeme).
5. Uygulamadaki Fark
-
Af, TBMM’nin iradesine bağlıdır, istisnaidir ve toplumsal ihtiyaçlar üzerine çıkarılır.
-
Şartlı tahliye, bireysel başvuruyla, cezanın infaz sürecinde iyi hal ve süre koşulları yerine getirilerek elde edilir.