1. Rehin Kavramı
Rehin, bir alacağın güvence altına alınması amacıyla borçlunun veya üçüncü kişinin bir malını alacaklıya teminat olarak göstermesidir. Rehin hakkı, alacak ödenmediğinde alacaklının rehin konusu malın paraya çevrilmesini talep etmesine imkân tanır.
-
Taşınır Rehni: Motorlu araç, makine, kıymetli evrak gibi taşınır mallar üzerinde yapılır. Taşınır rehninde genellikle rehin konusu malın teslimi gerekir. Ancak ticari işletme rehni veya taşınır rehni siciline kayıt gibi istisnai hallerde teslim şartı aranmaz.
-
Alacak Hakkı Rehni: Senet, çek, bono gibi kıymetli evrak ya da alacak hakları üzerinde de rehin kurulabilir.
2. İpotek Kavramı
İpotek, taşınmaz mallar üzerinde kurulan rehin türüdür. Borcun ödenmemesi halinde alacaklı, taşınmazı sattırarak alacağını tahsil edebilir. İpotek, tapu siciline tescil ile doğar ve geçerlilik kazanır.
-
Anapara İpoteği: Borcun miktarı bellidir ve ipotek doğrudan bu miktar için tesis edilir.
-
Üst Sınır İpoteği: Borcun miktarı belirsizdir (örneğin, banka kredisi gibi). İpotek belirli bir üst sınırla kurulabilir.
3. Rehin ve İpotekte Taraflar
-
Rehin Veren (Borçlu ya da Üçüncü Kişi): Malını teminat olarak gösteren kişidir.
-
Alacaklı: Alacağını güvence altına alan kişidir.
-
Borçlu: Her zaman rehin veren olmak zorunda değildir; bazen üçüncü kişiler kendi mallarını başkasının borcu için rehin edebilir.
4. Kuruluş Şartları
-
Rehin için: Yazılı sözleşme ve genellikle teslim (teslimsiz rehin istisnaları saklıdır).
-
İpotek için: Tapu müdürlüğünde resmi senet düzenlenmesi ve tapu siciline tescil şarttır.
5. Sonuçları
-
Borcun ödenmemesi halinde alacaklı, rehin veya ipoteğin paraya çevrilmesi yoluna başvurabilir.
-
Rehin veya ipotek, alacaklıya öncelikli tahsil imkânı sağlar. Yani rehinli veya ipotekli alacak, diğer alacaklılara göre önceliklidir.
6. Sona Erme Halleri
-
Borcun ödenmesi
-
Rehnin veya ipoteğin alacaklı tarafından terk edilmesi
-
Malın tamamen yok olması
-
Tarafların anlaşması ve tapudan terkin işlemi (ipotek için)