Genel Tanım:
Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip, alacaklının alacağını güvence altına almak amacıyla borçluya ait bir taşınır veya taşınmaz üzerinde kurulan rehin hakkına dayanarak başlatılan özel bir icra takip yoludur. Bu takipte alacaklı, doğrudan borçlunun genel malvarlığına değil, rehinle güvence altına alınmış malvarlığı değerine yönelir.
Takibin Türleri
-
Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi (İİK m. 23 vd., m. 144-153):
-
Borçlu tarafından rehin verilen taşınır mallar (örneğin; araç rehni, ticari işletme rehni vb.) söz konusudur.
-
Alacaklı, İcra Dairesi’nde “rehinin paraya çevrilmesi yolu ile takip” talebinde bulunur.
-
Borç ödenmezse rehinli mal haczedilir ve açık artırma ile satılarak alacak ödenir.
-
-
Taşınmaz Rehninin (İpotek) Paraya Çevrilmesi (İİK m. 149 vd.):
-
Borçluya veya üçüncü kişiye ait taşınmazlar üzerine konulan ipoteklerdir.
-
Alacaklı, icra dairesinde ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile takip başlatır.
-
Takip sonunda taşınmazın satış bedelinden alacak tahsil edilir.
-
Takibin Özellikleri
-
Doğrudan borçlunun rehinli malına yönelinir. Borçlunun diğer malları haczedilemez, sadece rehin konusu mal paraya çevrilebilir.
-
Rehinli alacaklar önceliklidir. Satış bedelinden öncelikle rehin alacaklısı tahsil edilir, kalan olursa diğer alacaklılara dağıtılır.
-
Takip kesinleşmeden satış yapılmaz. Borçluya ödeme emri gönderilir, itiraz ederse takip durur. İtiraz kaldırılırsa satış aşamasına geçilir.
-
Borç tamamıyla ödenmezse: Rehnin satış bedeli yetmezse, alacaklı kalan alacak için ayrıca genel haciz yoluyla takibe başvurabilir.
Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolunun Aşamaları
-
Takip Talebi: Alacaklı, icra dairesine başvurur ve rehin belgesine dayanarak takip ister.
-
Ödeme Emri: Borçluya ödeme emri gönderilir. Borçlu yasal sürede ödeme yapmaz veya itiraz etmezse takip kesinleşir.
-
Haciz ve Satış: Rehinli mal haczedilir ve açık artırma usulüyle satılır.
-
Alacağın Tahsili: Satış bedeli öncelikle rehin alacaklısına ödenir.
Avantajları
-
Alacaklıya öncelikli tahsil imkânı verir.
-
Borcun ödenmemesi halinde güvence altındaki rehinli mal üzerinden alacağın tahsili sağlanır.
-
Genel haciz veya iflas yoluna göre daha güçlü ve güvenli bir takip yoludur.
Sonuç
Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip, alacaklının alacağını güvence altına almak için çok önemli bir icra yoludur. Hem taşınır hem de taşınmaz rehni bu kapsamda takip edilebilir. Ancak rehin bedeli borcu karşılamazsa alacaklı kalan miktar için genel yollarla (haciz, iflas) takibe devam edebilir.