Yabancılara oturma izni (ikamet izni) verilmesi, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) kapsamında düzenlenmiştir. Türkiye’de yasal olarak kalmak isteyen yabancıların belirli şartları taşıması gerekmektedir. Aşağıda, oturma izni türleri ve genel şartlar detaylı şekilde açıklanmıştır:
? 1. Oturma İzni Türleri
Yabancılara verilen oturma izinleri, kalış amacına göre farklı türlere ayrılır:
-
Kısa Dönem İkamet İzni
-
Turizm amaçlı, ticari faaliyetler, taşınmaz mal mülkiyeti, eğitim veya sağlık sebepleriyle Türkiye’de bulunmak isteyenlere verilir.
-
Genellikle 1 yıl süreyle düzenlenir ve uzatılabilir.
-
-
Aile İkamet İzni
-
Türk vatandaşı, ikamet izni sahibi yabancı veya mülteci statüsündeki kişilerin eşi ve çocuklarına verilir.
-
En fazla 3 yıl süreyle verilebilir, ancak hiçbir zaman destekleyicinin ikamet süresini aşamaz.
-
-
Öğrenci İkamet İzni
-
Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda eğitim gören yabancılara verilir.
-
Öğrenim süresi boyunca geçerlidir.
-
-
Uzun Dönem İkamet İzni
-
Türkiye’de kesintisiz 8 yıl ikamet etmiş ve belirli şartları taşıyan yabancılara süresiz olarak verilebilir.
-
Kamu düzeni veya güvenliği bakımından engel bulunmamalıdır.
-
-
İnsani İkamet İzni
-
Olağanüstü durumlarda (örneğin savaş, deport kararının uygulanamaması, mağduriyet gibi) geçici olarak verilir.
-
-
İnsan Ticareti Mağduru İkamet İzni
-
İnsan ticareti mağduru olduğu belirlenen kişilere verilir; en fazla 30 gün süreli geçici ikametle başlar ve uzatılabilir.
-
? 2. Oturma İzni Almanın Genel Şartları
Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de oturma izni alabilmeleri için aşağıdaki genel şartları sağlamaları gerekir:
-
Geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgeye sahip olmak.
-
Yasal giriş yapmak (sınır kapılarından usulüne uygun giriş).
-
Geçerli sağlık sigortası yaptırmış olmak.
-
Maddi yeterlilik (kalış süresince kendisi ve ailesinin geçimini sağlayabilecek gelir).
-
Kalacağı adresin beyanı ve bu adresin doğruluğunu kanıtlayan belge (kira sözleşmesi, tapu vb.).
-
Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından sakınca taşımamak.
-
Başvuru süresi dolmadan başvurunun yapılması (genellikle vize veya vize muafiyet süresi bitmeden önce).
? 3. Başvuru ve Değerlendirme Süreci
-
Başvurular, Göç İdaresi Başkanlığı’nın e-ikamet sistemi üzerinden yapılır.
-
Yabancı, sistem üzerinden randevu alır ve gerekli belgelerle birlikte İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne şahsen başvurur.
-
Değerlendirme sonrasında uygun görülen kişilere ikamet izni kartı düzenlenir.
? 4. Oturma İzninin Reddedilme veya İptal Edilme Sebepleri
Aşağıdaki durumlarda oturma izni verilmez veya mevcut izin iptal edilir:
-
Sahte belge veya yanlış beyan kullanılması,
-
Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturmak,
-
Yasal kalış süresini aşmak (vize ihlali vb.),
-
İkamet izninin amacına aykırı şekilde kullanılması (örneğin turistik izinle çalışmak),
-
Türkiye dışına uzun süre çıkış (6 aydan fazla kalışsızlık bazı izinlerde iptal sebebidir).
? 5. Uzatma Başvurusu
-
Mevcut ikamet izni bitmeden en erken 60 gün önce, en geç bitiş tarihinden bir gün öncesine kadar uzatma başvurusu yapılmalıdır.
-
Uzatma için yine aynı şartların devam etmesi gerekir.
? 6. Özel Durumlar
-
Türk vatandaşı ile evli yabancılar genellikle aile ikamet izni kapsamında değerlendirilmektedir.
-
Türkiye’de yatırım yapan, gayrimenkul satın alan veya istihdam sağlayan yabancılar, daha kolay ikamet izni alabilir.
-
Uluslararası koruma (sığınma) başvurusu yapanlar, işlemleri sonuçlanana kadar geçici ikamet hakkına sahip olabilir.