İddianamenin Değerlendirilmesi Sonrası Açılış

Ceza yargılamasında iddianamenin düzenlenmesinden sonraki aşama, “iddianamenin değerlendirilmesi ve kamu davasının açılması” sürecidir. Bu süreç, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m. 170–174 hükümlerine dayanır.

1. İddianamenin Değerlendirilmesi (CMK m.174)

Savcılık tarafından hazırlanan iddianame, doğrudan mahkemeye sunulduğunda hâkim veya mahkeme heyeti tarafından “iddianamenin değerlendirilmesi” işlemi yapılır.
Mahkeme, iddianameyi aldıktan sonra şu hususları inceler:

  • Yetki ve görev yönünden uygunluk (mahkemenin davaya bakma yetkisi ve görevi var mı),

  • Suçun unsurlarının iddianamede açıkça gösterilip gösterilmediği,

  • Delillerin yeterli olup olmadığı,

  • Şüphelinin kimliği, fiilin işlendiği yer ve zamanın belirtilip belirtilmediği,

  • Olayın anlatımının açık, çelişkisiz ve hukuken değerlendirilebilir olup olmadığı.

Eğer iddianamede bu şartlar bulunmazsa, mahkeme iddianameyi iade eder.
Bu işleme “iddianamenin iadesi” denir.


2. İddianamenin Kabulü ve Kamu Davasının Açılması

Mahkeme, CMK m. 174 kapsamında yaptığı değerlendirme sonucunda iddianamede bir eksiklik görmezse, iddianameyi kabul eder.
İddianamenin kabulüyle birlikte:

  • Kamu davası açılmış olur.

  • Dosya esas numarası alır.

  • Sanık (şüpheli artık sanık sıfatını alır) ve müdafii, katılan veya vekili davet edilir.

  • Mahkeme, duruşma günü ve saatini belirleyerek iddianameyi tebliğ eder.

Bu andan itibaren artık ceza davası yargılama aşamasına geçmiştir.


3. Duruşma Hazırlığı ve Açılış (CMK m. 176 vd.)

İddianamenin kabulü sonrası mahkeme, duruşma hazırlığı işlemlerini yapar.
Bu kapsamda:

  • Duruşma günü belirlenir, taraflara tebligat yapılır.

  • Tanıklar, bilirkişiler, mağdur veya şikayetçi davet edilir.

  • Tutuklu sanık varsa, getirilmesi için yazı yazılır.

Duruşmanın açılması, iddianamenin kabulünden sonra belirlenen ilk duruşma gününde yapılır.
Hakim, kimlik tespiti yaptıktan sonra iddianameyi okur, sanığın savunmasını alır.
Bu aşamaya halk arasında “davanın açılması” veya “davanın başlaması” denir.


4. Özetle Süreç

  1. Savcı → iddianame düzenler (CMK m.170)

  2. Mahkeme → iddianameyi değerlendirir (CMK m.174)

    • Eksiklik varsa iade eder

    • Eksiklik yoksa kabul eder

  3. Kabul edilirse → Kamu davası açılır

  4. Duruşma hazırlığı yapılır ve ilk celse belirlenir

  5. İlk duruşmada iddianame okunur, sanık sorguya çekilir


5. Hukuki Sonuç

  • İddianamenin kabulü ile birlikte ceza muhakemesi kovuşturma evresine geçer.

  • Bu aşamadan itibaren, artık dosya savcılığın değil mahkemenin denetimindedir.

  • Mahkeme, delilleri değerlendirir, tanıkları dinler ve sonunda hüküm kurar.