Şüpheli veya Sanığın Salıverilme (Serbest Bırakılma) İstemleri
1. Kavram ve Amaç
Ceza soruşturması veya kovuşturması sırasında kişi hakkında tutuklama bir koruma tedbiridir. Tutuklama kararı verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesi ve tutuklamayı zorunlu kılacak kaçma, delilleri karartma veya suçun ağırlığına göre topluma yönelik tehlike gibi nedenlerin bulunması gerekir.
Salıverilme istemi, tutukluluğun artık gereksiz veya hukuka aykırı hale geldiği iddiasıyla, tutukluluğa son verilmesini (tahliye) talep etme yoludur.
2. Kimler İsteyebilir?
-
Şüpheli / Sanık kendisi,
-
Müdafi (avukatı),
-
Yasal temsilcisi (örneğin yaş küçüklüğü varsa ailesi)
salıverilme talebinde bulunabilir.
Tutuklu kişi her zaman tahliye talep edebilir; talep sayısında bir sınırlama yoktur.
3. Salıverilme Talebi Nereye Yapılır?
-
Soruşturma aşamasında:
Talep Cumhuriyet Savcılığına yapılır. Savcı talebi Sulh Ceza Hakimliğine iletir. Kararı Sulh Ceza Hakimi verir. -
Kovuşturma (Dava) aşamasında:
Talep yargılamayı yapan mahkemeye yapılır. Kararı o mahkeme verir.
4. Hakim veya Mahkemenin Değerlendirme Kriterleri
Salıverilme istemi değerlendirilirken şu hususlar göz önünde bulundurulur:
-
Suçun vasıf ve mahiyeti
-
İsnat edilen suça ilişkin delil durumu
-
Kişinin kaçma şüphesi olup olmadığı
-
Kişinin delilleri yok etme / tanıkları etkileme ihtimali
-
Sosyal durumu, meslek, sabit ikametgâh gibi yerleşiklik durumu
-
Tutuklama tedbirinin ölçülü olup olmadığı
-
Tutukluluk süresinin makullüğü
Hak ve özgürlüklere ilişkin ölçülülük ilkesi gereği, tutuklama son çare olmalıdır.
5. Salıverilme Talebi Kabul Edilirse
Mahkeme salıverilme talebini kabul ederse:
-
Kişi derhal tahliye edilir.
-
Gerekirse adli kontrol uygulanabilir (örneğin imza yükümlülüğü, yurtdışı yasağı gibi).
6. Salıverilme Talebi Reddedilirse
-
Soruşturma aşamasında ret kararına karşı özgürlük hâkimine itiraz edilebilir.
-
Kovuşturma aşamasında ret kararına karşı üst mahkemeye itiraz mümkündür.
İtiraz üzerine karar verilir; duruma göre tutukluluk devam eder veya tahliye edilir.
7. Tutukluluğun Süresi ve Makul Süre İlkesi
Tutukluluk cezalandırma değil geçici bir tedbirdir.
Kişi, makul ve gerekli süreden fazla tutuklu tutulamaz.
Makul sürenin değerlendirilmesinde:
-
Dosyanın kapsamı,
-
Delillerin toplanma aşaması,
-
Yargılamanın ilerleme hızı
dikkate alınır.
Tutukluluk süresi orantısız derecede uzamışsa salıverilme istemi kuvvetli şekilde ileri sürülebilir.
8. Özetle
-
Şüpheli / sanık tutukluluk sürecinde istediği anda salıverilme talebinde bulunabilir.
-
Kararı hakim veya mahkeme verir.
-
Gerekli görülürse tutuklama yerine adli kontrol uygulanabilir.
-
Ret kararlarına karşı itiraz yolu açıktır.
-
Tutuklama zorunlu olmadıkça uygulanamaz, makul süreyi aşamaz.