1. Hakaret Suçunun Tanımı
Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek ya da sövme suretiyle kişiye hakaret etmek suçtur.
Hakaret; kişinin toplum içindeki saygınlığını, kişisel değerini, onur ve haysiyetini zedelemeye elverişli ifadelerle saldırı anlamına gelir.
2. Hakaret Sayılan Söz ve İfadeler
Hakaret sayılabilmesi için söz veya davranışın kişiyi küçük düşürücü, aşağılayıcı veya rencide edici nitelikte olması gerekir. Hakaretin alenî olması (örneğin sosyal medya, kalabalık ortamda söylenmesi) cezayı artırıcı unsurdur.
Hakaret sayılan sözlere örnekler:
-
Kişiye doğrudan “şerefsiz”, “ahlaksız”, “orospu çocuğu”, “aptal”, “geri zekâlı” gibi sıfatlar yöneltmek,
-
“Sen dolandırıcısın, hırsızsın” gibi asılsız suç isnatları,
-
“Sen adam değilsin”, “Karakterin bozuk”, “Seni insan yerine koymam”** gibi onur kırıcı ifadeler,
-
Küfür niteliği taşıyan sözler veya beddualar,
-
İşaret, el kol hareketi veya sosyal medya paylaşımı ile kişiyi aşağılayıcı imalarda bulunmak.
Bu tür ifadeler, bağlamına göre basit hakaret veya nitelikli hakaret (kamu görevlisine, dini değerlere veya topluluklara yönelik) olarak değerlendirilebilir.
3. Hakaret Sayılmayan Söz ve İfadeler
Her kaba veya rahatsız edici ifade hakaret değildir. Eleştiri, ağır eleştiri, kaba söz, rahatsız edici hitap veya tartışma üslubu, hakaret suçunu oluşturmaz.
Hakaret sayılmayan örnekler:
-
“Yalan söylüyorsun”, “Hatalısın”, “Davranışın yanlış”** gibi eleştiri niteliğindeki sözler,
-
Siyasi, sanatsal veya mesleki eleştiriler (örneğin “Yaptığınız icraatlar başarısız” demek),
-
Tepki veya öfke anında söylenen, doğrudan kişiliğe saldırmayan ifadeler,
-
Kaba veya rahatsız edici ancak onur kırıcı düzeye ulaşmayan sözler,
-
Gerçek ve ispatlanabilir olgu isnatları (örneğin “Şu dosyada hata yapmışsın” gibi).
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, hakaretin oluşması için sözün objektif olarak onur ve saygınlığa saldırı niteliğinde olması gerekir; kişisel algıya göre belirlenmez.
4. Bağlamın Önemi
Bir sözün hakaret oluşturup oluşturmadığı bağlam, tarafların ilişkisi, olayın geçtiği ortam, toplumun genel ahlak anlayışı gibi unsurlara göre değerlendirilir.
Örneğin;
-
Arkadaş arasında “deli” sözü şaka anlamında kullanılabilirken, mahkeme salonunda ciddi bir şekilde söylendiğinde hakaret sayılabilir.
-
Mizah veya hiciv içeren ifadeler bazen “eleştiri hakkı” kapsamında değerlendirilebilir.
5. Hakaret Suçunda Cezalar
TCK 125’e göre:
-
Basit hakaret: 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adlî para cezası,
-
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret: 1 yıldan 2 yıla kadar hapis,
-
Alenen işlenirse (örneğin sosyal medya üzerinden): ceza altıda biri oranında artırılır.
Ayrıca mağdurun şikâyeti gerekir (istisna: kamu görevlisine görevinden dolayı yapılan hakaretlerde re’sen soruşturma yapılır).
6. Sonuç
Hakaret suçu, ifade özgürlüğü sınırları ile kişilik hakları arasındaki dengeyi ilgilendirir.
Her sert ifade veya eleştiri hakaret değildir; amaç ve tarz, ifadenin toplumdaki algısı, kişilik değerlerine saldırı olup olmadığı dikkatle değerlendirilir.