Mağdur: Suç sonucu hakları ihlal edilen, zarar gören kişidir. Suçun doğrudan hedefi odur.
(Örneğin dövülen kişi, hırsızlıkta eşyası çalınan kişi.)
Şikâyetçi: Suçun işlenmesini bildiren ve soruşturma yapılmasını talep eden kişidir.
Şikâyetçi her zaman mağdur olmayabilir.
(Örneğin olaya tanık olan biri de şikâyette bulunabilir.)
Bir kişi hem mağdur hem şikâyetçi olabilir.
(Örneğin telefonunu çalan kişi hakkında karakola gidip şikâyet eden telefon sahibi.)
Ceza yargılaması sırasında mahkeme veya savcılık, olayın başta değerlendirildiği suç vasfından farklı bir suç tipinin söz konusu olduğunu fark ederse; yani fiilin hukuki nitelendirmesi değişirse, buna suçun niteliğinin değişmesi denir.
Bu durum genellikle delillerin toplanması, tanık anlatımları veya bilirkişi raporları sonucunda ortaya çıkar.
Başlangıçta kişinin hangi suçtan yargılandığı bellidir. Ancak yargılama ilerledikçe:
Olayın başka bir suça daha uygun olduğu ortaya çıkabilir.
Böyle bir durumda mahkeme, davayı yeni suça göre değerlendirmek zorundadır.
Duruşma sırasında taraflardan, sanıktan, tanıktan, izleyiciden veya herhangi bir kişinin mahkeme huzurunda bir suç işlemesi hâlinde (hakaretten tehditlere, görevli memura mukavemetten adliyeye karşı suçlara kadar) yapılacak işlemler, ceza muhakemesinin düzeni ve yargı otoritesinin korunması kapsamında derhâl değerlendirilir.
Hâkime, savcıya, avukata, tanığa hakaret
Şahıslar arasında tehdit ve fiili saldırı
Sanığın duruşma düzenini bozacak davranışları
Mahkeme salonunda ses kaydı veya görüntü alma
Tanığın yalan tanıklığı
Yargılama düzenini bozma, izinsiz müdahaleler
Adli görevlilere direnme
Ceza yargılamasında sanığın duruşmada hazır bulunma hakkı temel bir savunma hakkıdır. Ancak sanık, kendisinin kusuru olmaksızın duruşmada bulunamamış ve bu nedenle aleyhine bir karar verilmişse, bu durumu sonradan öğrendiğinde “eski hâle getirme” talebinde bulunabilir.
Eski hâle getirme, sanığın makul veya zorlayıcı bir engel nedeniyle katılamadığı yargısal işlemin yeniden görülmesi talebidir.
Sanığın eski hâle getirmeden yararlanabilmesi için şu şartların bir arada bulunması gerekir:
Sanık duruşmada yoktur.
Yokluğun nedeni kusursuz veya kaçınılmaz bir engeldir.
Örneğin: Ağır hastalık, trafik kazası, tutuklu bulunduğu yerde sevk yapılmaması, doğal afet vb.
Duruşma sonunda aleyhine sonuç doğuran bir karar verilmiş olmalıdır.
Mahkûmiyet kararı verilmesi,
Savunma hakkını etkileyen bir işlem yapılması gibi.
Sanık, engelinin ortadan kalktığını öğrendikten veya kararı tebellüğ ettikten sonra kanuni süre içinde başvurmalıdır.
Cumhuriyet savcısı, soruşturma aşamasında delilleri toplar, şüphelinin ifadesini alır ve soruşturma sonunda bir karar verir. Bu karar; Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK) veya bazı taleplere ilişkin işlem/ret kararı olabilir. Bu kararlara karşı itiraz yolu açıktır.
Savcı, yeterli şüphe olmadığını düşünürse ceza davası açmaz ve KYOK verir.
Tutuklama talebinin reddi veya kabulü
Adli kontrol talepleri
Eşya ve malvarlığı üzerindeki elkoyma işlemleri
Telefon dinleme veya teknik takip talepleri
gibi savcı tarafından yapılan veya reddedilen talepler hakkında da itiraz mümkündür.
Bir hukuk davasında süreç kabaca şu şekildedir:
Dava Dilekçeleri Aşaması (Dava açılması ve tarafların iddia-savunmalarının yazılı olarak sunulması)
Ön İnceleme Aşaması
Tahkikat (Delillerin Toplanması ve İncelenmesi)
Sözlü Yargılama (Son tartışmalar)
Hüküm (Karar)
Ceza muhakemesinde ifade alma (şüpheli/sanık) ve sorgu (mahkeme huzurundaki sorgu) işlemleri, özgür iradeye dayalı olmalıdır. Kişinin iradesini baskılayan, yönlendiren ya da zorlayan her türlü yöntem yasaktır. Bu yasaklar, hem polis/jandarma aşamasında hem de savcılık ve mahkeme aşamalarında geçerlidir.
Amaç, gerçeğin hukuka uygun yollarla elde edilmesidir. Hukuka aykırı yöntemlerle alınan ifadeler delil olarak kullanılamaz.
Adlî kontrol, tutuklama yerine uygulanan, şüpheli veya sanığın toplumdan tamamen ayrılmadan soruşturma ve kovuşturmanın sağlıklı yürütülmesini amaçlayan ceza muhakemesi tedbiridir.
Tutuklamaya göre daha hafiftir ve özgürlüğü kısmen sınırlar.
Adlî kontrol kapsamında kişi, bazı yükümlülüklere tabi tutulabilir. Örneğin:
Belirli günlerde karakola imza verme
Yurt dışına çıkış yasağı
Hâkim izni olmadan belirli yere gidememe
Alkol/uyuşturucu tedavisi veya denetimi
Elektronik kelepçe uygulaması
Belirli kişi veya mağdura yaklaşmama
Tutukluluk, yargılama sürecinde kişinin özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanmasıdır. Ancak süreksiz bir tedbirdir. Yargılama boyunca kişinin tutuklu kalmasının gerekip gerekmediği, mahkeme veya sulh ceza hâkimliği tarafından belirli aralıklarla yeniden değerlendirilir.
Bu değerlendirmeye “tutukluluğun incelenmesi” denir.
Şüpheli veya Sanığın Salıverilme (Serbest Bırakılma) İstemleri
Ceza soruşturması veya kovuşturması sırasında kişi hakkında tutuklama bir koruma tedbiridir. Tutuklama kararı verilebilmesi için kuvvetli suç şüphesi ve tutuklamayı zorunlu kılacak kaçma, delilleri karartma veya suçun ağırlığına göre topluma yönelik tehlike gibi nedenlerin bulunması gerekir.
Salıverilme istemi, tutukluluğun artık gereksiz veya hukuka aykırı hale geldiği iddiasıyla, tutukluluğa son verilmesini (tahliye) talep etme yoludur.
Whatsapp
